ADHD to neurorozwojowe zaburzenie związane z pracą mózgu, które według najnowszych badań jest najprawdopodobniej dziedziczne. Naukowcy łączą to zaburzenie z genem odpowiedzialnym za produkcję dopaminy, kontrolującej umiejętność długotrwałego i regularnego skupienia uwagi. ADHD to nie rezultat złego rodzicielstwa bądź nadużywania gier komputerowych, jak niektórzy sądzą.
Typy ADHD i diagnoza
Istnieją trzy typy ADHD: z przewagą zaburzeń uwagi, z przewagą nadruchliwości i impulsywności oraz typ mieszany z obecnymi obydwoma aspektami. Profesjonalna diagnoza powinna obejmować wywiad diagnostyczny (DIVA), testy neuropsychologiczne (np. MOXO), analizę historii medycznej oraz ocenę ewentualnego występowania zaburzeń współtowarzyszących, np. zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD), zaburzeń nastroju, zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Jakie są główne symptomy ADHD u dorosłych i dzieci?
- Trudności z utrzymaniem uwagi, szczególnie na narzuconych zadaniach
- Nadpobudliwość - fizyczna, werbalna i/lub emocjonalna
- Impulsywność
- Nieumiejętność spoczynku
- Brak organizacji i trudności z ustalaniem priorytetów
- Trudności w zarządzaniu czasem
- Częste zmiany nastroju i brak regulacji emocjonalnej
- Zapominalstwo i problemy z pamięcią
- Trudności z wykonywaniem kilku czynności naraz oraz dysfunkcje poznawcze
- Trudności w kontroli złości i frustracji
- Trudności z doprowadzaniem zadań do końca i skłonność do prokrastynacji
- Rozproszenie
- Brak cierpliwości w oczekiwaniu na swoją kolej
Niektóre symptomy wskazujące na ADHD z przewagą zaburzeń uwagi
- trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniu lub podczas zabawy
- wrażenie braku skupienia na bezpośrednim rozmówcy
- nieradzenie sobie ze skupieniem uwagi na detalach lub robienie nieuważnych błędów w szkole, pracy lub podczas innych aktywności
- trudności ze stosowaniem się do instrukcji, kończeniem prac domowych lub obowiązków w miejscu pracy
- trudności z organizacją zadań i aktywności
- niechęć do zaangażowania w zadania wymagające nieprzerwanego wysiłku umysłowego
- łatwość w rozproszeniu uwagi pod wpływem czynników zewnętrznych
- zapominalstwo
- gubienie rzeczy
Niektóre symptomy wskazujące na ADHD z przewagą nadruchliwości i impulsywności
- wiercenie się, częste ruchy rąk lub stóp
- niemożność usiedzenia w miejscu w sytuacjach, które tego wymagają
- trudności z zabawą lub zaangażowaniem w relaksujące aktywności w ciszy i spokoju
- pobudzenie
- nadmierna rozmowność
- wewnętrzny „napęd”
- udzielanie odpowiedzi zanim zostało dokończone pytanie
- przerywanie innym
- trudność z czekaniem na swoją kolej
ADHD u kobiet i dziewczynek
Warto zaznaczyć, że ADHD u kobiet i dziewczynek może objawiać się nieco inaczej. U dziewczynek ADHD bywa bardziej zinternalizowane, przeżywane wewnętrznie, dlatego też często trudniej je zdiagnozować niż chłopców, których często poddaje się diagnozie bazując na ich zewnętrznych zachowaniach.
Ważne aby pamiętać, że nie każda osoba spełniające przytoczone kryteria musi mieć ADHD. Kluczowa jest diagnoza wykonana przez profesjonalistę, który oceni na ile dane symptomy mają wpływ na jakość naszych relacji społecznych, edukację lub funkcjonowanie w pracy.